Wanneer je hulp verleent bij sportletsel zul je vaak te maken krijgen met spier- of peesletsel zoals kneuzing/verstuiking of verzwikking. Soms zelfs is het letsel zo zwaar dat een spier of pees scheurt. Als eerste past een EHBO-er de regel van vijf toe. Daarna is “ICE” of soms “RICE” het devies.
ICE staat voor het volgende:
I – Immobiliseren
C – Compressie
E – Elevatie
Soms wordt voor dit acroniem nog de R toegevoegd van “rust”. Hiermee wordt bedoeld dat de persoon het getroffen lichaamsdeel ook na de behandeling nog rust geeft.
Koelen bij kneuzing, verstuiking en verzwikking
Samen vormen de letters het Engelse woord voor ijs. De bedoeling hiervan is dat het het getroffen lichaamsdeel wordt gekoeld. Je kunt dit op verschillende manieren doen. Doel van het koelen is het weefsel naar een lagere temperatuur te brengen (rond 15 graden). Hiermee wordt zwelling en dus verdere beschadiging voorkomen. Ook beperkt het de pijn.
Het koelen houdt je 10 tot 15 minuten vol. Dat lijkt heel erg lang. Oppervlakkig is een temperatuur van 15 graden snel bereikt, echter we willen ook hieronder komen. Daarom is 10 tot 15 minuten koelen noodzakelijk.
Bij de duur van het koelen spelen ook persoonlijke factoren een rol, zoals bijvoorbeeld het vetpercentage van het slachtoffer. Houdt hier rekening mee, bij kinderen is koelen met een interval verstandig.
Een afkoeling mag niet langer duren, omdat dit negatieve effecten zoals “vasodilitatie”(uitzetten van bloedvaten) en huidbeschadiging kan veroorzaken.
Je kunt op verschillende manieren koelen. Een ronduit verkeerde manier is met cold-spray. Dit is een substantie in een spuitbus, vaak met koelende kruiden als eucalyptus en menthol. Die spuitbus koelt alleen de bovenste laag van de huid. Daarnaast is het erg kostbaar en kunnen slachtoffers allergisch zijn.
Met ijs koelen is een goed alternatief. Dat kan met gewoon ijs, maar ook met een instant coldpack of herbruikbare ijszak. Gebruik je één van deze, doe er dan een theedoek, handdoek of ander textiel omheen. Direct op de huid koelen kan de huid beschadigen en vrieswonden veroorzaken. Uiteraard is met koel stromend water ook een uitstekende manier om ledematen te koelen.
Immobiliseren van verzwikt lichaamsdeel
Immobiliseren houdt in dat je het getroffen lichaamsdeel onbewegelijk laat. Je kunt dat doen door een lichaamsdeel, zoals een been, te steunen. Je kunt een collega vragen je te helpen, of met een dekenrol, jas of iets anders het been laten steunen. Uiteraard is het noodzakelijk de sporter te laten stoppen met sporten op dat moment.
Compressie met drukverband uitvoeren
Met compressie wordt bedoeld dat er druk wordt uitgevoerd op het getroffen lichaamsdeel. Je voorkomt hiermee zwelling en daarmee verdere beschadiging van weefsels. Ook kan het de circulatie bevorderen. Je voert compressie uit op een lichaamsdeel door een drukverband aan te leggen. Een drukverband bestaat uit, synthetische watten, elastische (zelfklevende) zwachtel en clips of tape. Het aanleggen van een drukverband is een vaardigheid die oefening vereist.
Elevatie bij kneuzing
Elevatie staat voor het hoog houden van het getroffen lichaamsdeel. Bij letsel aan een arm kun je hiervoor een mitella gebruiken of, al naar gelang de plaats op de arm, een brede das aanleggen. Bij letsel aan het been, enkel of de voet zijn er geen handige hulpmiddelen. Bij het zitten het been op een verhoging leggen en ook zo slapen zijn manieren om toch het lichaamsdeel hoog te houden. Door het lichaamsdeel hoog te houden wordt de circulatie (van bloed en ander vocht) bevordert.
Oefenen met drukverbanden, brede das en mitella
Koelen, drukverband, mitella, brede das. Het zijn allemaal zaken die je écht moet leren. Ben je betrokken bij sportletsel als sporter, begeleider, coach of trainer, dan is het verstandig je voor te bereiden. Je kunt dat doen door een cursus of workshop sport ehbo of eerste hulp bij sportletsel te volgen. Kijk eens hier voor meer informatie.
