Om gelijk maar een misverstand de wereld uit te helpen. Deze shock heeft niets te maken met de mentale toestand waarin je verkeert als je “geschokt” bent, welk effect die toestand ook op je lijf heeft.
Het lichaam reageert bij een shock met een natuurlijk, maar destructief compensatiemechanisme. Het lichaam stelt prioriteit bij de vitale organen en wil die zo lang mogelijk werkend houden. Je hart gaat sneller pompen, je ademhaling stijgt (waardoor je een onrustig gevoel krijgt) en minder essentiële organen krijgen minder bloed en daardoor onvoldoende zuurstof. Dat effect gaat door, tot ook longen, hart en hersenen het begeven. Dat is weergegeven in de shockspiraal hierboven.
Soorten shock
Er zijn verschillende vormen van een shock, namelijk hypovolemisch (door (bloed)volumeverlies), cardiogeen (door een verminderde hartfunctie), distributief (probleem in verdeling van bloed, bijvoorbeeld bij een ernstige allergische reactie) of obstructief (door een verstopping in het lichaam waardoor bloed ophoopt. Belangrijker nog dan weten welke soorten shock er zijn, is het om een shock adequaat kunnen herkennen en dan direct handelen.
Waardoor ontstaat een shock?
Een shock kan ontstaan door extreem vochtverlies. Dat vocht kan bloed zijn, maar ook ander lichaamsvocht. De oorzaken zijn legio, zoals door een hevig bloedende wond, maar ook door intern bloedverlies bij bijvoorbeeld een gescheurde maag. Ook diarree, oververhitting, een allergische reactie of vergiftiging kunnen een shock veroorzaken.
Hoe herken je een shock?
Een shock herken je eerst door wat je ziet:
- Het slachtoffer kan zweten, maar de huid is lijkbleek of grauw gekleurd.
Vervolgens door wat je vraagt en de antwoorden die je krijgt:
- Het slachtoffer is onrustig/geïrriteerd en kan bang zijn.
- Als de shock langer duurt wordt het slachtoffer steeds suffer en raakt het slachtoffer gedesoriënteerd.
- Uiteindelijk kan het slachtoffer het bewustzijn verliezen en reageert niet meer op aanspreken en schudden.
Als je het slachtoffer aanspreekt hoor je daarnaast:
- Het slachtoffer heeft een snelle, oppervlakkige en soms luidruchtige ademhaling.
Mocht je het slachtoffer aanraken:
- Het slachtoffer voelt koud en klam aan, maar heeft toch zweet. Het weggeveegde zweet keert niet terug.
- De huid is stug en valt niet terug als je een plooi vastneemt.
Wat doe je bij shock?
- Bel onmiddellijk 112 als je een shock herkent.
- Ga na wat er is gebeurd en neem de oorzaak weg, haal iemand bijvoorbeeld uit de zon.
- Stop of verminder het verlies van vocht. Probeer bijvoorbeeld een bloeding te stelpen.
- Laat het slachtoffer halfzittend plaatsnemen.
- Beweeg hem of haar zo min mogelijk. Dat kost energie en dus rondstromend vocht.
- Voorkom afkoeling, bedek het slachtoffer met een deken, maar warm niet actief op (dus b.v. niet in een warm bad). Door actief opwarmen verwijden de bloedvaten.
- Geef nooit iets te eten of te drinken. De maag reageert daarop door bloed aan andere lichaamsdelen te onttrekken, dat is nu net niet de bedoeling. Daarnaast werkt de maag minder goed, waardoor het slachtoffer kan gaan braken.
- Verliest het slachtoffer het bewustzijn, leg hem dan in de stabiele zijligging. Controleer elke minuut of het slachtoffer nog ademt.
- Ademt het slachtoffer niet meer? Bel opnieuw 112 om dit te vertellen en start daarna direct reanimatie.
