Hemostase is een moeilijke verzamelnaam voor alle mechanismen die het lichaam heeft om bloedverlies tegen te gaan. Propvorming, bloedstolling, verhoging van de weefseldruk en natuurlijke vaatvernauwing zijn van die mechanismen.
Om het lichaam bij een hevige bloeding een handje te helpen zijn er zogenaamde hemostatische middelen beschikbaar. Een hemostatisch middel heeft een reactie met de rode bloedlichaampjes in het bloed en zorgt zo binnen enkele minuten of soms seconden (afhankelijk van de grootte van de wond) voor een dikke prop in de wond, waarmee de bloeding wordt gestelpt.
Hoe werkt dat stollen van het bloed?
Bloed bestaat grofgezegd uit vier componenten, namelijk witte bloedcellen (leukocyten), rode bloedlichaampjes (erytrocyten), bloedplaatjes (trombocyten) en bloedplasma (de vloeistofcomponent van bloed). De bloedplaatjes zijn daarvan de kleinste delen. Bloedplaatjes zijn kernloze cellen en worden net als de andere componenten van het bloed gevormd in het beenmerg.
Als een bloedvatwand beschadigd is, denk aan een snijwond in je vinger, dan plakken de bloedplaatjes aan de wand aan een stofje dat collageen heet. Langzaam aan plakken de bloedplaatjes ook aan elkaar en beginnen dan een prop te vormen. Ook ontstaan er dan twee andere stoffen (fibrine en tromboplastine) die zorgen voor een vezelachtige structuur en uitendelijk voor de stolling van de bloedprop. De wond is dicht.
Wat is een hemostatisch middel?
Een hemostatisch middel simuleert die werking van de stolling van het bloed stimuleren door een koolhydraat dat positief geladen is en zo een reactie geeft met jouw eigen rode bloedlichaampjes. Die koolhydraten zijn natuurlijk en worden verkregen uit bijvoorbeeld garnalen. Je lichaam kan de prop die ontstaat met een hemostatisch middel dus zelf weer afbreken.
Hemostatische middelen zijn er in poedervorm, waarbij je de poeder in de wond strooit, maar ook in gaasvorm. Door een wond hiermee te bedekken sluit de wond dus sneller, omdat het bloed eerder stolt.
Wanneer kun je hemostatisch verband gebruiken?
Het gebruik van hemostatisch verband is het meest nuttig bij situaties waar je anders een wonddrukverband zou hebben toegepast, dus bij hevige bloedingen. Je gebruikt het dan voordat je andere handelingen doet. Dus nadat je de handschoenen hebt aangetrokken, gebruik je het hemostatisch verband. Daarna ga je door met het uitvoeren van druk op de wond, gecombineerd met hoog houden en vervolgens aanleggen van een wonddrukverband.
Het gebruik van hemostatische middelen is vooral erg nuttig als je iets verder van hulp vandaan bent. Ondanks dat je een wonddrukverband aanlegt, blijft een wond namelijk wel bloeden. Dat is niet erg als je snel bij professionele hulp bent, maar in andere gevallen kan een hemostatisch verband helpen.
Wie mag het gebruiken?
Iedereen die weet hoe hij dit soort middelen gebruikt (en dat is niet ingewikkeld) mag het ook gebruiken. het is dus zeker een nuttige aanvulling in je verbandtrommel, maar geen absolute must als je niet vaak te maken krijgt met bijzondere situaties zoals grote wonden, outdoorsituaties of omgevingen waar hulp lang laat wachten. Dat is ook de reden dat dit soort middelen al langere tijd bij Defensie worden gebruikt. Toch is het gebruik van dit soort middelen zo geaccepteerd geworden dat zelfs het vrij conservatieve Oranje Kruis het in de 26e druk van het Oranje Kruisboekje heeft opgenomen. Je gaat het bij ons leren in de cursus Stop de bloeding, red een leven.
Waar kan ik hemostatisch verband of hemostatische korrels krijgen?
Er zijn verschillende soorten verband en korrels, zoals Celox, Hemcon, en Quickclot. Google een beetje en ook in Nederland zijn deze verbandmiddelen uitstekend verkrijgbaar.
