Je bent vast trots op je EHBO diploma. Ook gaan we er van uit dat je graag iemand helpt die het nodig heeft, of je nu EHBO hebt, kunt reanimeren of alleen kunt geruststellen.
Ook de Nederlandse wet zegt iets over hulpverlenen en wanneer je dat wel en niet verplicht bent. Een korte toelichting.
Nalaten van gevorderd hulpbetoon
In artikel 446 van het wetboek van Strafrecht wordt kort gezegd dat je strafbaar bent als je geen hulp verleent wanneer iemands “algemene veiligheid” in het gedrang is. Dat moet dan wel in een situatie zijn waarin de openbare macht dat vordert en zonder dat je jezelf in gevaar brengt.
Waarom je in dit geval gestraft wordt is niet zozeer het feit dat je geen hulp verleent, maar omdat je niet ingaat op de “vordering” van het “openbaar gezag”. Dat hulpbetoon kan er uit bestaan dat de politie je vraagt bij het slachtoffer te blijven wanneer je getuige bent van een verkeersongeval.
Ogenblikkelijk levensgevaar
In artikel 450 van hetzelfde wetboek van Strafrecht is de definitie van de verplichting om hulp te verlenen van breder, namelijk.
“Hij die, getuige van het ogenblikkelijk levensgevaar waarin een ander verkeert, nalaat deze die hulp te verlenen of te verschaffen die hij hem, zonder gevaar voor zichzelf of anderen redelijkerwijs te kunnen duchten, verlenen of verschaffen kan, wordt, indien de dood van de hulpbehoevende volgt, gestraft met hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie.”
Dus, je hebt het gezien, je kunt zonder gevaar helpen of laten helpen (zoals 112 bellen) en je doet dat niet. Als gevolg daarvan overlijdt het slachtoffer. In dat geval ben je volgens de Nederlandse wet strafbaar.
Tot slot meent de wetgever dat het ‘in hulpeloze toestand achterlaten’ van iemand ook een strafbaar feit is. Dat staat in artikel 255 van het Wetboek van Strafrecht. Het gaat er van uit dat je al tot zorg verplicht was tot het slachtoffer. Denk weer aan een mantelzorger, maar ook aan een verkeersongeval. Ook daar ben je immers volgens de wet al verplicht om te ‘helpen’. We noemen zo’n artikel wat afhangt van een ander artikel ‘subsidiair’.
Heb je een zorgrelatie tot een persoon (bijvoorbeeld als mantelzorger) of ben je gebonden aan een eed (zoals een arts) of een andere beroepspraktijk (zoals verpleegkundigen), dan kunnen in die specifieke situaties voor jou andere regels gelden. Buiten die situaties ben je echter burger, echter is het “kunnen” bij jou misschien wat groter.
EHBO in de praktijk
Veel van de wettelijke bepalingen komen neer op gezond verstand. De eerste regel die je bij EHBO leert, let op veiligheid, geldt ook hier. Je eigen veiligheid is ook volgens de wetgever van groot belang. Verder komt in de wet telkens het woordje “kunnen” voor. Dat betekent dat je hulp verleent voor zover je daar op dat moment toe in staat bent. Dan gaat het over de middelen, de situatie, het letsel maar ook jouw competentie. Er wordt niet van je verwacht dat je altijd alles kan.
Zorg wanneer je niet direct kunt helpen dat je voor hulp zorgt. Vraag in een situatie met meerdere personen om het slachtoffer of iemand heeft gezien wat er is gebeurd en of er al hulp is. Zo niet, bel dan 112.
Civielrechtelijke aansprakelijkheid EHBO-er
Het wetboek van strafrecht gaat in op de relatie van de overheid ten opzichte van jou als burger. Daarnaast kunnen burgers onderling zich ook misdragen. Het is dan mogelijk om iemand “aansprakelijk te stellen”. Dat staat niet in het wetboek van Strafrecht, maar in het Burgerlijk Wetboek. Iemand had een recht, jij ging niet zorgvuldig met dat recht om en dus wil de ander zijn recht halen, bijvoorbeeld door een schadevergoeding. Theoretisch gezien zou dat dus ook kunnen wanneer iemand gewond is, jij kon helpen, maar het niet deed. Dat is in theorie, omdat in de praktijk er nauwelijks een duidelijke relatie is aan te tonen tussen het uitblijven van jouw hulp en de mogelijke gevolgen. Dit soort uitspraken bestaan dus in Nederland nog niet. Desondanks ben je als gediplomeerd eerste hulpverlener via het Oranje Kruis of het Rode Kruis verzekerd tegen de schade die voortvloeit uit jouw mogelijke aansprakelijkheid. Dat is tenminste wanneer blijkt dat je hulp hebt verleend op de manier zoals dat hoort en je dat niet beroepsmatig of professioneel doet.
Ben je vervolgens aansprakelijk als je reanimeert terwijl iemand dat niet wil? Nee. Je moest volgens strafrecht helpen, dus zal een aansprakelijkheidstelling volgens civielrecht niet slagen. Je handelen is immers “gerechtvaardigd’ (art 6:162 lid 2 Bw).
Heb je interesse in een leuke en interactieve les over recht en wet voor jouw EHBO vereniging of instructeursrayon? Neem contact met mij op.
